Woda darem życia
Znaczenie wody dla człowieka
Ciało człowieka, w zależności od wieku, składa się w 45% (wiek podeszły), do ok. 65% (ludzie dorośli) a nawet 78% (dzieci do 2 roku życia) z wody. Woda jest składnikiem wszystkich tkanek i płynów ustrojowych, koniecznym do pełnienia ich funkcji fizjologicznych, a więc życiowych.
Woda nie tylko uwadnia organizm człowieka, a więc wszystkie jego narządy, ale jest też niezbędna dla procesu oddychania, przyjmowania pokarmów i przyswajania ich składników odżywczych oraz wydalania składników nieprzyswojonych (w tym toksycznych) z kałem i moczem.
Woda dostarczana jest organizmowi głównie w formie płynnej (woda , napoje) – przeciętnie w ilości 1,2-1,5 l dziennie, ale również z pokarmami stałymi (głównie owoce, warzywa) dostarczającymi ok. 0,5-1,0 l dziennie (razem 1,7 l- 2,6 l).
Organizm jednak stale traci wodę – w trakcie oddychania i pocenia (1,0-1,2 l na dobę), jednak w największej ilości z moczem i kałem (1,0-1,2 l) – razem to aż 2,0-2,4 l na dobę.
Bilans ten stwierdzany jest u osób zdrowych, nie żyjących w warunkach ekstremalnych pod względem temperatury otoczenia i wysiłku fizycznego.
W czasie intensywnego wysiłku fizycznego – przy pracy, zwłaszcza w podwyższonej temperaturze powietrza czy też podczas uprawiania sportu, tracimy znacznie więcej wody zarówno drogą oddechową jak też przez pocenie. Jednocześnie z potem wydalane są z organizmu elektrolity, w tym chlorki i sód co dodatkowo zaburza funkcje życiowe. Odwodnienie powoduje zmniejszenie objętości krwi krążącej w organiźmie człowieka co wpływa niekorzystnie na czynność serca i układu oddechowego. Obniża się też ilość moczu wydalanego i kału a to może skutkować zaparciami czy zatruciami.
Objawem odczuwalnym znacznego odwodnienia (> 10%) jest rozdrażnienie, bezsenność, utrata apetytu, osłabienie fizyczne a czasem zaczerwienienie skóry.
Ponieważ organizm nie może „magazynować zapasu” wody, konieczne jest jej systematyczne uzupełnianie w ciągu całego dnia (w małych porcjach jednorazowych) w ilości: dorośli 2-4 % masy ciała, dzieci 10-15 % masy ciała.
W czasie intensywnego wysiłku, a przy tym upałów, zapotrzebowanie na wodę może wzrastać nawet do 4-5 litrów na dobę.
Odczuwalne pragnienie chwilowo zaspokojone nie świadczy o wystarczającym uzupełnieniu wody. Następuje ono dopiero pod koniec następnego dnia przez picie systematyczne, wskazanymi porcjami co najmniej 2 litrów wody lub płynów z jej udziałem.
Jakie wody należy wybierać?
Określenie „woda” wymaga uściślenia informacją o przeznaczeniu danej wody. Każda woda przeznaczona do spożycia w stanie „surowym” , czyli bez gotowania, powinna spełniać określone w stosownych przepisach wymagania – w tym chemiczne i mikrobiologiczne dotyczące bezpieczeństwa pod względem zdrowotnym w miejscu jej wykorzystania tj. na wypływie z kranu lub w butelce i innych opakowaniach.
W wodzie udostępnianej systemem wodociągów, ze względu na jej przeznaczenie również do celów higienicznych, gospodarczych czy produkcyjnych, musi być limitowana zawartość niektórych składników oraz ogólna zawartość składników rozpuszczonych, również tych, które dla celów spożywczych są pożądane.
Naturalne wody mineralne, wody źródlane i wody stołowe pochodzące z zasobów podziemnych, pierwotnie czyste, nie wymagające dezynfekcji środkami chemicznymi, a przy tym zróżnicowane pod względem składu chemicznego, są przeznaczone wyłącznie do spożycia, głównie do picia bez podgrzewania, w celu zachowania naturalnych właściwości.
Wody zawierające od ok. 200 mg/l do ok. 600 mg/l rozpuszczonych składników mineralnych w zrównoważonych stężeniach są odpowiednie do picia w celu racjonalnego uwodnienia organizmu i jego prawidłowego funkcjonowania. Naturalne wody mineralne średniozmineralizowane (500-1500 mg/l) oraz wysokozmineralizowane (> 1500 do ok. 4000mg/l) należy dobierać według stężenia składników wyróżniających daną wodę, nadających jej właściwości odżywcze lub dietetyczne.
W wodach podziemnych naturalnego pochodzenia stwierdzono kilkadziesiąt pierwiastków chemicznych i ich połączeń (związków) w bardzo zróżnicowanych stężeniach, podobnie jak w organizmie człowieka. Są wśród nich mikroelementy (w stężeniach <0,1 mg/l), w tym niektóre pełniące funkcje katalityczne w procesach ustrojowych, oraz makroskładniki niezbędne dla podstawowych funkcji życiowych, których zawartość w niektórych wodach wynosi kilkaset mg/l i może być równa dobowemu zapotrzebowaniu w codziennej diecie.
Źródłem tych składników mogą być niektóre naturalne wody mineralne wyróżniające się zawartością: wapnia >150 mg/l, magnezu >50 mg/l, sodu >200 mg/l, chlorków >200 mg/l, a także jodków 0,1-0,25 mg/l czy fluorków 1-2 mg/l .
Wody z dominującym udziałem chlorków i sodu są odpowiednie do picia przy intensywnym wysiłku fizycznym, w czasie uprawiania sportu oraz wysokich temperaturach otoczenia.
Wody z niską zawartością sodu i chlorków (< 20 mg/l) są odpowiednie dla osób, którym zalecono ograniczanie tych składników w diecie oraz dla małych dzieci i niemowląt.
Czynnikiem wspomagającym przyswajanie przez organizm człowieka składników wprowadzanych z wodą, jest dwutlenek węgla, zawarty w niektórych wodach w źródle lub wprowadzany do wody w procesie rozlewania i oznakowanej jako nisko – (do 1500 mg/l) lub średnio – (do 4000 mg/l) nasyconej dwutlenkiem węgla.
Aby pożądane dla zdrowia składniki odżywcze, wprowadzane z wodą, działały znacząco na organizm, należy pić wodę systematycznie – ok 1 l wody dziennie.
Informacje o zawartości składników wyróżniających daną wodę, z podziałem na ich znaczącą zawartość, podane są na etykiecie opakowań jednostkowych w formie: „zawiera wapń” i/lub „zawiera magnez”, „z niską zawartością sodu” itd. Oznaczone w danej wodzie rzeczywiste stężenie tych składników w mg/l podane jest również na etykiecie w opisie jej podstawowego składu chemicznego.
Dr Teresa Latour
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego
Członek Rady Naukowej Krajowej Izby Gospodarczej „Przemysł Rozlewniczy”
(Źródło: https//gis.gov.pl)